“Als we niet meer in staat zijn een situatie te veranderen, worden we uitgedaagd om onszelf te veranderen”. (Victor Frankl)

Beste allemaal,

Wat zijn de belangrijkste krachtbronnen die een mens heeft? – Lessen van Victor Frankl

In deze tijd van onzekerheid en mogelijk zelfs hopeloosheid als gevolg van het coronavirus kunnen wij inspiratie en kracht putten uit de diepe levenswijsheid van de Joodse neuroloog en psychiater Victor Frankl. Is er een relatie tussen mindset en immuunsysteem en hoe kun je sterker uit (crisis)situaties komen? In deze nieuwsbrief vind je het antwoord op deze vragen.

Victor Frankl was een man die tijdens de holocaust drie jaar lang in verschillende concentratiekampen verbleef, waaronder Auschwitz, en getuige was van het meest gruwelijke menselijke leed. Levend onder erbarmelijke omstandigheden, werd hij veelvuldig gemarteld en vernederd. Hij verloor zijn vrouw, zijn vader, zijn moeder en zijn broer. Hoe kan iemand in deze situatie het leven de moeite waard vinden?

Hou deze vraag van Frankl in je achterhoofd terwijl je deze nieuwsbrief leest:

Heb ik een sterke “waarom-vraag” in mijn leven? Zorg voor een duidelijke waarom-vraag en je kunt elke uitdaging aan. Dan zul je betekenis vinden en verborgen mogelijkheden ontwaren in elke uitdaging, in elk lijden en in elk ongeluk.

 Mindset en immuunsysteem

Als je de filmpjes “Men’s search for meaning” bekijkt (klik hier en hier) zul je horen over een vriend van Frankl, Felix, die ook in het concentratiekamp zat. Je kunt zien wat de invloed is van mindset op het immuunsysteem. Felix droomde dat hij op 30 maart vrij zou zijn en geloofde daarin. Toen duidelijk werd dat dit niet ging gebeuren, werd hij ziek op 29 maart, raakte op 30 maart in coma en overleed op 31 maart. In de woorden van Frankl: “de uiteindelijke dood van mijn vriend was dat de verwachte bevrijding niet kwam en dat hij extreem teleurgesteld was. Dit verlaagde meteen zijn lichaamsweerstand tegen de latente tyfusinfectie. Zijn geloof in de toekomst en zijn wil om te leven werd verlamd en zijn lichaam werd het slachtoffer van ziekte”. Dit zag zowel Frankl als de hoofdarts in het kamp veelvuldig gebeuren.

“Het zijn niet de omstandigheden die het leven ondraaglijk maken, maar het gebrek aan betekenis en doel”.

Laten we beginnen om even stil te staan bij drie belangrijke lessen van Frankl die ons als krachtbronnen kunnen dienen.

Krachtbron 1
Als je een “waarom” hebt om voor te leven, kun je elk “hoe” verdragen.

Victor Frankl heeft het kamp overleefd door tijdens de martelingen en vernederingen bewust zijn gedachten te regisseren. Hij dwong zichzelf te denken dat wat hij moest ondergaan van belang kon zijn om, na een mogelijke vrijlating, later aan zijn studenten te kunnen vertellen. Hij zag zichzelf ook al voor die groepen staan praten. Hij koos hiermee dus bewust voor een manier van productief denken waarmee hij betekenis kon geven aan wat hij meemaakte. Zonder voor deze productieve, betekenisgevende, gedachten te kiezen zou Victor Frankl waarschijnlijk mentaal en daarna fysiek aan de martelingen zijn bezweken.

Krachtbron 2
Liefde is het ultieme en hoogste doel wat een mens kan nastreven.

De liefde voor zijn vrouw gaf hem de kracht om door te gaan maar hij wist ook dat hij de  de liefde kon blijven voelen als zij het niet zou overleven. Later gaf hij depressieve mensen wiens partner overleden was dit advies: Had je gewild dat je partner het lijden zou hebben moeten dragen om jouw dood of ben je blij dat dat hem/haar dat bespaard is gebleven, en dat jij dat lijden voor hem/haar mag dragen?

Krachtbron 3
Zodra we niet meer in staat zijn een situatie te veranderen, worden we uitgedaagd om onszelf te veranderen.

In plaats van je je te laten verlammen door angst, kun je je bijvoorbeeld richten op het welzijn van anderen. Door in tijden van schaarste aan anderen te geven en je hart te openen voor hen die het nog moeilijker hebben dan jij. Of dat we stoppen met vechten tegen een situatie die we niet kunnen veranderen en ons overgeven.

Krachtbron 4
De kracht om ons antwoord op een situatie te kiezen. Je hebt een keuze. Tussen stimulus en respons is een leegte. De stimulus is wat je overkomt in het leven. Er zijn altijd dingen in het leven die je niet kunt controleren. Wat je kunt controleren, is je antwoord. Daarin ligt onze groei en onze vrijheid. Je hebt altijd de vrijheid om te reageren zoals je wilt, zelfs in een concentratiekamp.

Alles kan van iemand afgenomen behalve een ding:  De vrijheid die je hebt om je reactie te kiezen. Die vind je in de ruimte tussen stimulus en respons. Hoe bewuster je bent van die ruimte tussen stimulus en respons, hoe vrijer je bent om het antwoord te kiezen of te laten ontstaan. In die ruimte is er de mogelijkheid om los te komen van oude conditioneringen en nieuwe keuzes te maken die dichter bij je hart liggen en die beter zijn voor mensen om je heen, het grotere geheel en voor jou.

We moeten nooit vergeten dat we ook betekenis in het leven kunnen vinden wanneer we geconfronteerd worden met een hopeloze situatie, wanneer ons een lot treft dat niet kan worden veranderd. Want wat dan belangrijk is, is het inzien van het essentieel menselijke potentieel: het transformeren van vreselijk verdriet in een triomf, het veranderen van een probleem in een prestatie. Als je een situatie niet meer kunt veranderen -zoals een terminale ziekte of een niet-operabele tumor- worden we uitgedaagd om onszelf te veranderen.

“De diepe levenswijsheid die er voor ons uit het verhaal van Victor Frankl is te halen, is dat aan elke situatie een interpretatie is te geven in ons denken. Daar hoeven we niet veel voor te doen, want dat doen we in ons denken als vanzelf bij de zaken die ons overkomen. Veelal zijn dit gewoontebetekenissen. Bijvoorbeeld: ‘Dat dit nu juist mij moet overkomen.’ De opgave is juist die betekenissen toe te kennen die je verder helpen in een situatie.’ (Prof. dr. Jeff Gaspersz)

In een volgende nieuwsbrief gaan we dieper op deze zaken in en zul je zien dat betekenis geven aan het leven zelfs van grote invloed is op hoe oud mensen worden.

“Op de een of andere manier is lijden geen lijden meer op het moment dat het een betekenis krijgt, zoals de betekenis van een offer”.

Vind je de nieuwsbrief interessant? Deel deze dan of stuur deze door svp. Aanmelden voor de nieuwsbrief kan op franklageweg.nl

Hartelijke groet, Frank Lageweg